آشنایی با شاخص‌های سهام نیکی و تاپیکس ژاپن

همه شاخص‌های سهام جهانی قابل معامله نیستند. هر چند که شاید بتوان به طور غیر مستقیم به کمک قراردادهای CFD و یا به کمک صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شاخص‌های سهام را معامله کرد، اما شاید بهتر باشد که گاهی اوقات به جای معامله شاخص‌های سهام، تنها آن‌ها را تحلیل کرد. برای معامله گران بازار فارکس و حتی بورس سهام همیشه بهتر است که از جریانات ریسکی بازار اطلاع داشته باشند. به همین دلیل بررسی عملکرد شاخص‌های سهام مهم دنیا می‌تواند دیدگاه معامله‌گر و سرمایه‌گذار را به آینده بازار تغییر دهد. در این مقاله می‌خواهیم با شاخص‌های سهام مهم ژاپن آشنا شویم. ژاپن دو شاخص سهامی معتبر دارد: شاخص نیکی (Nikkei 225) و شاخص تاپیکس (Topix).

شاخص سهام نیکی (Nikkei) ژاپن

نیکی (Nikkei) مخفف شاخص متوسط ۲۲۵ سهام نیکی ژاپن است. شاخص سهام نیکی معتبرترین شاخص سهام کشور ژاپن است. این شاخص یک شاخص قیمت-وزنی است و شامل سهام ۲۲۵ شرکت بلو چیپ می‌شود که در بورس سهام توکیو معامله می‌شوند. شاخص سهام نیکی را می‌توان با شاخص سهام داوجونز (Dow Jones) آمریکا مقایسه کرد.
شاخص سهام نیکی ژاپن در بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۵ شاخص “سهام داوجونز نیکی” نامیده می‌شد. اما امروز تنها با نام نیکی (Nikkei) شناخته می‌شود. این شاخص توسط روزنامه اقتصادی ژاپن معروف به نیکی محاسبه و به روز رسانی می‌شود. شاخص نیکی از سپتامبر سال ۱۹۵۰ محاسبه شده است. تقریباً تمام شرکت‌های شناخته ژاپن مثل شرکت Canon، Sony و Toyota در این شاخص لیست شده‌اند. شاخص سهام نیکی از قدیمی‌ترین شاخص‌های سهام در آسیاست.
شاخص سهام نیکی در زمان صنعتی سازی و بازسازی ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم تأسیس شده است. در این شاخص از قیمت سهام برای محاسبه شاخص استفاده شده است. در حالی که در شاخص‌های معتبر جهانی از مارکت کپ سهام شرکت‌ها برای محاسبه شاخص استفاده می‌شود. شاخص نیکی بر اساس قیمت سهام شرکت‌ها و بر اساس ین ژاپن محاسبه می‌شود. ترکیب سهام شرکت‌های حاضر در شاخص سهام نیکی هر ساله و در ماه سپتامبر مورد بازنگری قرار می‌گیرد و تغییرات جدید هم در ماه اکتبر اعمال می‌شوند.

بورس سهام توکیو و شاخص سهام نیکی

بورس مبادلات سهام توکیو (TSE) در سال ۱۸۷۸ تأسیس شد. در ابتدا این بورس با هدف مبادلات اوراق قرضه‌ای که دولت منتشر می‌کرد، تأسیس شده بود. در ادامه مبادلات طلا و نقره هم به این بورس اضافه شد و تا دهه ۱۹۲۰ سهام هم در این بورس مورد معامله قرار گرفت. در سال ۱۹۴۳ و در طول جنگ جهانی دوم، دولت ژاپن بورس TSE را با پنج بورس معاملاتی داخلی دیگر ادغام کرد. این بورس در ماه اوت سال ۱۹۴۵ به خاطر جنگ بسته شد و در ۱۶ مه ۱۹۴۹ دوباره بازگشایی شد.
بازار سهام ژاپن در اواخر دهه ۱۹۸۰ حباب بزرگی را تجربه کرد. در آن دوره دولت به کمک سیاست‌های انبساطی پولی و مالی می‌خواست با رکود ناشی از تقویت ۵۰ درصدی ارزش ین ژاپن مقابله کند. قیمت سهام در بورس ژاپن در بین سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۹ سه برابر شد. در زمان اوج حباب قیمتی، بورس سهام ژاپن ۶۰ درصد در مارکت کپ بازار سهام جهانی سهم داشت. این حباب در ۱۹۹۰ ترکید و شاخص سهام نیکی در همان سال یک سوم شد. در اکتبر سال ۲۰۰۸، شاخص سهام نیکی به زیر ۷ هزار واحد سقوط کرد. یعنی شاخص سهام نیکی از اوج قیمتی دسامبر سال ۱۹۸۹ بیش از ۸۰ درصد افت کرده بود. در بین سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵ شاخص سهام نیکی دوباره به کمک سیاست‌های انبساطی مالی دولت و سیاست‌های انبساطی پولی بانک مرکزی رشد کرد، اما با این حال هنوز هم ۵۰ درصد پایین‌تر از اوج قیمتی سال ۱۹۸۹ قرار داشت. در اواخر دسامبر ۲۰۲۰، شاخص سهام نیکی (Nikkei 225) به بالاترین سطح از سال ۱۹۹۱ صعود کرد و بخش زیادی از افت‌های چند دهه قبل را جبران کرد.

شاخص سهام تاپیکس (TOPIX) ژاپن

شاخص سهام تاپیکس (TOPIX) مخفف شاخص قیمتی توکیو یا Tokyo Price Index است. شاخص سهام تاپیکس برای بورس سهام توکیو محاسبه می‌شود. در واقع شاخص سهام نیکی تنها برای ۲۲۵ شرکت محاسبه می‌شود، اما شاخص سهام تاپیکس برای تمامی شرکت‌های حاضر در بورس سهام توکیو مورد استفاده قرار می‌گیرد و روند کلی بازار سهام ژاپن را نشان می‌دهد.
شاخص سهام نیکی، یک شاخص قیمت-وزنی است، یعنی متوسط قیمت سهام تمام شرکت‌های لیست شده را محاسبه می‌کند. در این شاخص بر اساس قیمت، هر سهم وزن دهی شده است. این یعنی شاخص سهام نیکی بیشتر تحت تأثیر سهام شرکت‌های گران‌قیمت قرار دارد. در مقابل، شاخص سهام تاپیکس، بر اساس مارکت کپ شرکت‌ها محاسبه می‌شود. سهام شرکت‌هایی با مارکت کپ بزرگ تأثیر بیشتری بر شاخص سهام تاپیکس دارند.